Este curso o tema elixido no centro dentro do PDI para o Entroido é "Contos pola igualdade".
O alumnado de Segundo curso está a traballar o libro de "Guapa", conto que os nenos e nenas de 2ºA representarán no mes de marzo nunha adaptación ao galego.
Guapa é unha historia sobre a presión que exerce a sociedade para cambiar a nosa aparencia co fin de inculcarnos un ideal de beleza. É imposible gustarlle a todo o mundo, o importante e valorar as persoas polo seu interior e saber que a beleza é algo efímero e subxectivo. Por iso, escollimos a personaxe máis salientable do conto, A Bruxa.
A continuación deixámosvos algunhas orientacións por se vos resultase de interese.
BRUXAS : falda de tul , medias negras, camiseta negra e gorro de bruxa.
BRUXOS: Camiseta e pantalón negro, túnica e gorro.
Neste trimestre imos investigar algunhas das mulleres científicas que fixeron un gran labor a prol da visibilidade das mulleres no eido da ciencia.
UN, DOUS .... COMEZAMOS
Mensaxe de Jane Goodall as nenas que queren ser científicas
MARGARITA SALAS
Margarita Salgas, xunto ao seu marido Eladio Viñuela, iniciou o desenvolvemento da bioloxía molecular en España. O seu estudo sobre o virus bacteriano Phi29 permitiunos coñecer como funciona o ADN, como as súas instrucións transfórmanse en proteínas e como estas proteínas relaciónanse entre elas para formar un virus funcional.
Defínese a si mesma como unha persoa sinxela e moi traballadora. Emociónase coa suite de violoncelo de Bach e lembra o efecto que lle produciu a lectura do segundo sexo de Simone de Beauvoir.
Margarita naceu en novembro de 1938 nunha aldeíña da costa asturiana chamado Canero. Cando contaba cun ano de idade, trasladouse xunto á súa familia a Xixón, onde se criarían os pequenos. Vivían na primeira planta do sanatorio psiquiátrico que tiña o seu pai e os irmáns, moitas veces, xogaban cos pacientes. No exterior, o centro contaba cun xardín cunha cancha de tenis na que Margarita desenvolvería a súa gran afección cara a este deporte.
Polo que se refire á súa formación, os seus pais sempre tiveron moi claro que os seus tres fillos tiñan que facer unha carreira universitaria e, en consecuencia, as irmás non sufriron ningún tipo de discriminación respecto a o seu irmán home. Margarita entrou nun colexio de monxas aos tres anos e proseguiu alí os seus estudos ata finalizar os seis anos de bacharel. No centro dábase unha formación moi completa tanto en humanidades como en ciencias e a Margarita gustábanlle ambas. Con todo, no curso preuniversitario que debía facer para acceder á universidade, viuse obrigada a elixir e inclinouse polas ciencias. Parecíanlle máis interesantes.
Ao acabar este curso, chegou a hora de escoller carreira e non acababa de decidirse entre as Ciencias Químicas e a Medicina. Así que optou por ir a Madrid para estudar un curso selectivo que lle valería para ambas. Leste contaba con cinco materias (Física, Química, Matemáticas, Bioloxía e Xeoloxía) que había que aprobar para seguir a carreira de Química. Para facer a de Medicina, en cambio, non facía falta superar a Xeoloxía, materia que a Margarita non lle entusiasmaba. Así e todo, estudouna a noite antes do exame e aprobouna. Aberta a posibilidade de cursar ambos os estudos, finalmente decidiuse pola Química, o que foi unha boa elección debido a que moi pronto se deu conta do entusiasmo que lle xeraba pasar horas no laboratorio de Química Orgánica. Tanto é así, que ao terminar o terceiro curso pensou que o seu futuro podería ser a investigación nesta materia. Salas afirmou en diversas ocasións que «a vocación científica non nace, faise», e a súa xurdiu naquela época. Ás portas dun verán que lle cambiaría a vida.
Margarita coñeceu a Severo Ochoa comendo paella. O seu pai, primo político e compañeiro da Residencia de Estudantes do científico, convidáralle a comer. Durante o xantar, Severo Ochoa propúxolles acompañarlle a unha conferencia que daba ao día seguinte en Oviedo e aceptaron encantados. A charla, que versaba sobre a súa investigación, deixou fascinada a Margarita e espertou a súa atracción pola bioquímica. Aínda non a daba na carreira, debido a que se impartía en cuarto curso, pero ao transmitirlle a Severo Ochoa o seu interese, leste díxolle que lle enviaría un libro de bioquímica cando chegase a Nova York e así o fixo.... Continuará
Cando en 1995 os restos da científica franco-polaca Marie Curie (7 de novembro de 1867 – 4 de xullo de 1934) foron exhumados do cemiterio de Sceaux para ser trasladados ao Panteón de París, temíase que emitisen niveis nocivos de radiación, como hoxe ocorre cos seus cadernos de laboratorio. Pero non había radio nos restos, o cal suxeriu que a enfermidade que matou á investigadora non se debeu aos elementos radioactivos que manexaba, senón a unha excesiva exposición aos raios X causada pola súa peculiar invención: a radioloxía móbil que levou aos campos de batalla durante a Primeira Guerra Mundial.
Os logros de Curie e do seu marido Pierre, falecido en 1906, son dabondo coñecidos. O descubrimento do radio e o polonio permitiu definir as propiedades da radioactividade, un termo acuñado pola propia investigadora. A constatación de que elementos como o uranio emitían radiación uniuse na mesma época ao achado do electrón para demostrar que o átomo non era indivisible como se cría. Por todo iso Marie Curie recibiu non un premio Nobel, senón dous, sendo a primeira persoa en logralo e a única que o fixo en dúas disciplinas científicas distintas, Física e Química.
Menos coñecida, aínda que igualmente ben documentada, é o labor que Curie levou a cabo durante a Primeira Guerra Mundial, inspirada polo seu espírito humanitario e pola súa devoción cara ao seu país de acollida. Co estalido do conflito e a ameaza dunha invasión alemá cernándose sobre París, a vida cotiá quedou suspendida, incluíndo as investigacións de Curie. O goberno francés trasladouse a Bordeus, e alí viaxou tamén a científica levando o seu tesouro máis prezado, un gramo de radio nun cofre de chumbo, que depositou na caixa forte dun banco.
Pero ao contrario que outros, Curie non buscou refuxio en Bordeus, senón que regresou a París. Desexosa de contribuír ao esforzo bélico, comprou bonos de guerra e quixo doar ao goberno as medallas de ouro dos seus dous premios Nobel, un agasallo que non foi aceptado. No seu lugar, optou por poñer a súa ciencia ao servizo do exército francés.
RADIOLOXÍA NAS LIÑAS DA FRONTE
A investigadora sabía que nos campos de batalla o tempo de reacción era crítico para curar aos soldados feridos, pero os médicos militares víanse obrigados a traballar con medios deficientes. En concreto, os raios X convertéronse nunha ferramenta de enorme utilidade para os cirurxiáns desde o seu descubrimento por Wilhelm Röntgen en 1895, pero as máquinas só estaban dispoñibles nos grandes hospitais. Curie propúxose levar a radioloxía ata as liñas da fronte en automóbiles con máquinas de raios X portátiles.
Non era un empeño fácil. Para comezar, Curie era investigadora, non médico. Descoñecía o manexo clínico dos raios X, e nin sequera sabía conducir. Non soamente tivo que aprender radioloxía, senón mesmo a cambiar unha roda ou limpar un carburador. Para equipar o seu primeiro vehículo, contou coa axuda da Unión de Mujeres de Francia e da Cruz Vermella, xa que as trabas burocráticas do goberno eran excesivas. A historiadora da ciencia do Williams College (EEUU) Naomi Pasachoff, autora de Marie Curie and the Science of Radioactivity (Oxford University Press, 1997), apunta a OpenMind que a súa condición de muller non lle facilitou as cousas: “Tivo que montar o servizo radiolóxico por si mesma, sen apoio do goberno; presumiblemente, o rumbo contra as mulleres xogou un papel, se non o único, naquela situación”.
A pesar de todas as dificultades, Curie conseguiu equipar o seu primeiro coche convertido en camión. Segundo explica a OpenMind o especialista en bioloxía da radiación da Universidade de Georgetown (EEUU) Timothy J. Jorgensen, autor de Strange Glow: The Narrativa of Radiation ( Princeton University Press, 2016), “as máquinas portátiles de raios X que Curie utilizou nos seus vehículos foron inventadas por un español, Mónico Sánchez Moreno. Producía os raios X con tubos de Crookes, que requiren unha fonte de electricidade”. Para iso, Curie adaptou unha dinamo ao motor do vehículo, o cal contaba ademais con material fotográfico e cuarto escuro para revelar as placas.
O primeiro camión estivo listo para trasladar á propia investigadora á fronte na batalla de Marne (1914). Pero aquilo era só o principio. Co tempo e o apoio de amigas adiñeiradas, Curie chegou a equipar 20 vehículos e a formar, coa axuda da súa filla Irène, a 150 mulleres encargadas de operar aquelas unidades móbiles. Estímase que a frota dos que pronto se coñeceron como Petites Curies (Pequenos Curies), así como os 200 servizos fixos de radioloxía que a científica distribuíu polos hospitais de campaña, permitiron tratar a máis dun millón de soldados feridos.
Aquella labor dejaría una huella en la salud de la científica que le pasaría factura al cabo de los años. “Curie sabía que las altas dosis de radiación podían ser peligrosas”, señala Jorgensen. “Pero poco podía hacer para limitar su exposición en el campo de batalla; el riesgo de los rayos X parecía trivial comparado con el del combate”.
UN CADALEITO DE CHUMBO
En 1920, a saúde de Curie comezou a deteriorarse, ata que en 1934 falecía vítima dunha anemia aplásica. O seu corpo foi enterrado nun cadaleito de chumbo, e durante décadas presumiuse que foi a contaminación con radio a que lle causou a morte. Pero cando en 1995 os científicos non acharon niveis perigosos de radio nos seus restos, a Oficina Francesa de Protección Contra as Radiacións Ionizantes concluíu que “ Curie non puido estar exposta a niveis letais de radio mentres estaba viva”, segundo informou a revista Nature. Os mesmos expertos suxerían que “a enfermidade de Curie debeuse máis probablemente ao seu uso da radiografía durante a Primeira Guerra Mundial”.
E a pesar de todo, segundo destaca Pasachoff, ao termo da guerra o goberno francés recoñeceu oficialmente a contribución da súa filla Irène, pero non a da propia Marie. A historiadora suxire que quizá o seu país de adopción aínda non lle perdoaba o escándalo que Curie suscitou en 1911 ao establecer unha relación amorosa cun home casado, o físico Paul Langevin, antigo estudante de Pierre Curie.
Pero Curie tampouco era amiga de condecoracións; de feito, anos máis tarde rexeitou a Orde da Lexión de Honra, como antes fixera o seu marido. Nunca quixo deixar medallas tras de si; no seu lugar, desde o seu Instituto do Radio dedicou o resto da súa vida para desenvolver o seu legado para a humanidade, unha terapia que hoxe continúa salvando vidas. “A radioterapia salvou a moitas persoas de morrer de cancro, e a quen non pode salvar axudoulles a prolongar a vida e reducir a dor”, conclúe Jorgensen
Jane Goodall naceu o 3 de abril de 1934 en Londres no seo dunha familia de clase media, criándose na posguerra na casa familiar de Bournemouth, no sur de Inglaterra. Alí viviu a súa infancia e mocidade, rodeada de animais e soñando con escribir sobre os animais en África. Aos 23 anos comezou a facer realidade o seu soño viaxando a Quenia, onde traballou co famoso antropólogo Louis Leakey, ata que este enviouna en 1960 a Gombe, Tanzania, coa arriscada misión de investigar por primeira vez aos chimpancés salvaxes da zona. Coa soa compañía da súa nai e un cociñeiro, plantou a súa tenda na selva e comezou o seu proxecto de investigación que duraría en teoría 6 meses, e que continúa no presente tras aproximadamente 58 anos.
Os resultados das súas exhaustivas investigacións de campo revolucionaron á comunidade científica e fascinaron ao mundo enteiro a través dos documentais de National Geographic, entre outros. A súa perseveranza, intuición, empatía e capacidade de observación permitiron botar luz no ata entón descoñecido mundo dos chimpancés, revelando a súa conduta instrumental, estrutura social, forrajeo, caza, guerra entre grupos, altruísmo, dominancia, canibalismo, crianza e adopción, entre moitos outros aspectos. O seu extenso traballo, proseguido por investigadores do Instituto Jane Goodall, cumpre 58 anos e constitúe unha das investigacións de campo máis prolongadas sobre animais en liberdade.
REBECA ATENCIA
Leva máis de 10 anos devolvendo ao seu hábitat natural a primates que sufriron violencia e catividade. Jane Goodall fichouna para dirixir o seu instituto na selva do Congo. A súa é, sen dúbida, unha auténtica historia de amor.
Fai algo máis dunha década, a famosa primatóloga Jane Goodall penetrouse na selva congoleña en busca dunha muller da que oíra historias extraordinarias. Contáranlle que alí vivía unha veterinaria galega, Rebeca Atencia, unha especie de xenio da lámpada cun don: devolver a liberdade. O seu traballo consistía en reintroducir na selva a chimpancés vítimas da caza furtiva e o tráfico de especies, proporcionándolles a autonomía suficiente para poder regresar ao seu paraíso. E si, Jane atopou a Rebeca.
Atencia vive e traballa desde hai 12 anos no medio da xungla, un lugar sen estradas asfaltadas e onde todo o horizonte é verde. Comparte a súa vida con gorilas, elefantes, crocodilos e, sobre todo, chimpancés, de quen aprendeu a súa linguaxe. Son eles quen a avisa cando hai perigos e con eles comparte paseos en busca de comida. Estes primates levárona desde o seu Ferrol natal ata a selva para cumprir o que moitos crían unha utopía.
Con todo, conseguiu facer realidade os seus soños, e deles falou recentemente na Casa Acesa, en Madrid. Hoxe, esta veterinaria é a maior esperanza para 150 chimpacés que viven en Tchimpounga, o centro de rescate desta especie máis grande que hai en África, desde o que dirixe o Instituto Jane Goodall na República do Congo. Alí creceron os seus dous fillos, uns xemelgos de seis anos que comparten peluches coas crías de chimpancé.
